Zebra İspinozları -Temel Bilgiler ve Yüzeysel Bakış
Zebra ispinozları hiç şüphesiz ki en yaygın olarak yetiştirilen ve en çok varyasyonu bulunan egzotik ispinoz türüdür. Bu yüzdendir ki türler üzerine konuşacak isek de evvel zebra ispinozlarından bahsetmek gerek. Bu küçük ispinoz türü kolay üremesinden, dayanıklı olmasından ve ucuzluğundan dolayı ülkemizde de birçok üretici ve hobici tarafından da birincil olarak tercih edilir.
Tarihi :
Zebra ispinozları ilk olarak 1801 yılında doğabilimci Nicolas Baudin tarafından kayda geçirilmiştir. 1816 yılında ise Louis Jean Pierre Veillot tarafından tanılanmış, sınıflandırılmış ve bilimsel isimleri "Fringilla Guttata" verilmiştir. Zebra ispinozlarının ne zaman Avustralya bölgesinde kafes ortamında yetiştirilmeye başlandığı tam olarak bilinmese de Avrupa'ya gelişi çok geç olmamıştır. 1840-1850 yılları arasında İngiltere'ye ihraç edilmesi ile Avrupa pazarına giriş yapmıştır. 1872 yılına gelindiğinde çeşitli renk mutasyonlarının üretildiği rapor edilse de o zamanlar için tanımlanmış bir renk mutasyonu mevcut değildi. Kayıtlara geçen ilk mutasyonun üretilmesi ise ancak 1921 yılında olmuştur. Sir A.J. Wood tarafından "beyaz" renk mutasyonunun Avustralya'da üretilmesinin ardından zebra ispinozlarının mutasyonlarının üretilmesi ve kafes ortamında ıslah edilmesi profesyonel bir hale bürünmüştür. Neredeyse bir asırdan fazla süredir kafes ortamında yetiştirilen zebra ispinozları popülerliğini hiç kaybetmemiş ve günümüze kadar korumuştur.
Fizyolojisi :
Zebra ispinozlarının ortalama boyu 10-12 santimetre ortalama ağırlığı ise 12-15 gramdır. Ortalama ömürleri kafes ortamında 4-9 yıl arasıdır fakat doğada 12 yıla kadar yaşayabilirler. Kafes ortamında 14.5 yıl yaşayan bir zebra ispinozu bile rapor edilmiştir. Erkek ve dişi kuşlar arasında belirgin cinsel dimorfizm vardır. Erkek kuşlar dişilerden farklı olarak yanak yamalarına, böğür yamalarına, göğüs barına ve boyun çizgilerine sahiptirler. Ayrıca erkek kuşların gaga rengi dişi bireylere göre belirgin şekilde koyu renktedir.
Zebra ispinozları Avustralyanın iç bölgelerindeki kurak otluk alanlarda, Lombok ve Subawa adası gibi insan yerleşiminin az olduğu ada sistemlerindeki 2500 metreye kadar rakımdaki bölgelerde yaşarlar.
Beslenmesi :
Zebra ispinozlarının birincil besleme programını bitkiler ve tohumlar oluşturur. Doğal ortamlarında tohumcul bitkilerin yaş ve kuru tohumları ile beslenirler. Üreme dönemlerinde daha sık olmak üzere böcekler, kurtlar ve larvalar da diyetlerinde önem teşkil eder. Kafes ortamında ise neredeyse her şeyi yiyebilen canlılardır. En sevdikleri tohum akdarı olmak üzere her türlü tohum temelli yemi, yumurta mamasını, canlı yem türevlerini, taze meyve ve sebzeleri severek ve iştahla yerler.
Davranışları :
Zebra ispinozları küçük boyutlarına rağmen hayatları boyunca çok aktif canlılardır. Metabolizmaları diğer kafes türlerine göre kat be kat hızlıdır. Üremek için varolmuş canlılardır, hayatlarındaki tek amaçları budur. Yapıları gereği uysal bir türdür, diğer uysal türler ile uyum içerisinde yaşayabilir. Erkek ve dişi kuşların kısa ve yüksek frekanslı ötüşleri vardır, bu yüzden ev ortamında beslenen kuşlar zaman zaman rahatsızlık yaratabilir. Doğada da koloniler halinde yaşadıkları için toplu barındırılmaları psikolojileri ve uyum süreçleri için faydalı olacaktır keza zaman zaman sürü psikolojisi ile hareket ederler.
Üremesi :
Daha önce bahsettiğimiz gibi zebra ispinozları üremek gayesi ile yaşarlar. Kafes ortamında her mevsimde her koşul altında üreyebilirler. Üreme döneminde erkek kuşlar seri bir şekilde öterek dişi kuşlara kur yaparlar. Doğal ortamda çam ağaçlarına, ağaç kovuklarına, kaya aralıklarına, ev çatılarına, otlakların içerisine vb. her türlü alana yuvalayabilirler. Kafes ortamında ise yuvalık seçmezler, hatta kafes tabanına yumurtlayıp yavrularını büyüten kuşlara da pekala rastlanır. Dişi kuşlar ortalama 4-5 tane olmak üzere 2-7 arası yumurta yaparlar. Diğer egzotik türlere göre hayli iyi ebeveynlerdir, yavrularını kendileri büyütebilirler. Yavrular ortalama 12-15 gün arasında yumurtadan çıkarlar. Yumurtadan çıkan yavru kuşlar da 17-18 güm içerisinde tüylenmeye başlar, 36-50 gün arasında da bağımsızlığına kavuşurlar.
Mutasyonları :
Zebra ispinozları kafes türleri arasında belki de en çok mutasyona uğramış kuşlardır. Bugüne kadar 400'ün üzerinde renk mutasyonu ve mutasyon kombinasyonu rapor edilmiştir. Zebra ispinozu mutasyonlarını daha sonraki yazılarımızda detaylı olarak inceleyeceğiz.
Dikkat Edilmesi Gerekenler :
Zebra ispinozlarında verimli üretim isteniyorsa salma üretim tercih edilmelidir lakin renk mutasyonları üzerine yoğunlaşılmak isteniyorsa kuşlar mutlaka çiftler halinde ve bağımsız kafeslerde barındırılmalıdır. Sıcaklık ve nem şartları sağlandığı müddete her mevsim üreyebilirler, kafes ortamında belirli bir üreme sezonları yoktur. Üreme içgüdüleri yüksek kuşlar olduğu için yuvalama şartları sağlandığı müddetçe sürekli üremek isteyeceklerdir. Hatta fazla kızışan kuşlar yavrularını daha büyütmeden tekrar yumurtlamaya başlayabilir. Kuşların sağlık ve kondisyonu için mutlaka yuvalıklar sökülerek dinlendirme periyodu takip edilmelidir.
Bu yazımızda zebra ispinozlarından temel hatları ile bahsettik. Mutasyon bilgisi, bakımı, üretimi, hastalıkları, beslenmesi ve barındırılması gibi bilumum konulara ilerleyen zamanlarda ayrıntılı olarak farklı başlıklar altında değinilecektir.
Tarihi :
Zebra ispinozları ilk olarak 1801 yılında doğabilimci Nicolas Baudin tarafından kayda geçirilmiştir. 1816 yılında ise Louis Jean Pierre Veillot tarafından tanılanmış, sınıflandırılmış ve bilimsel isimleri "Fringilla Guttata" verilmiştir. Zebra ispinozlarının ne zaman Avustralya bölgesinde kafes ortamında yetiştirilmeye başlandığı tam olarak bilinmese de Avrupa'ya gelişi çok geç olmamıştır. 1840-1850 yılları arasında İngiltere'ye ihraç edilmesi ile Avrupa pazarına giriş yapmıştır. 1872 yılına gelindiğinde çeşitli renk mutasyonlarının üretildiği rapor edilse de o zamanlar için tanımlanmış bir renk mutasyonu mevcut değildi. Kayıtlara geçen ilk mutasyonun üretilmesi ise ancak 1921 yılında olmuştur. Sir A.J. Wood tarafından "beyaz" renk mutasyonunun Avustralya'da üretilmesinin ardından zebra ispinozlarının mutasyonlarının üretilmesi ve kafes ortamında ıslah edilmesi profesyonel bir hale bürünmüştür. Neredeyse bir asırdan fazla süredir kafes ortamında yetiştirilen zebra ispinozları popülerliğini hiç kaybetmemiş ve günümüze kadar korumuştur.
Fizyolojisi :
Zebra ispinozlarının ortalama boyu 10-12 santimetre ortalama ağırlığı ise 12-15 gramdır. Ortalama ömürleri kafes ortamında 4-9 yıl arasıdır fakat doğada 12 yıla kadar yaşayabilirler. Kafes ortamında 14.5 yıl yaşayan bir zebra ispinozu bile rapor edilmiştir. Erkek ve dişi kuşlar arasında belirgin cinsel dimorfizm vardır. Erkek kuşlar dişilerden farklı olarak yanak yamalarına, böğür yamalarına, göğüs barına ve boyun çizgilerine sahiptirler. Ayrıca erkek kuşların gaga rengi dişi bireylere göre belirgin şekilde koyu renktedir.
Mutant zebra ispinozu üretiminde kuşların dış anatomisine hakim olmak önemlidir. Mutasyonlarla ilgili makalelerde sıkça duyacağınız anatomik terimler görselde belirtilmiştir.
Anavatanı :
Zebra ispinozları Avustralyanın iç bölgelerindeki kurak otluk alanlarda, Lombok ve Subawa adası gibi insan yerleşiminin az olduğu ada sistemlerindeki 2500 metreye kadar rakımdaki bölgelerde yaşarlar.
Beslenmesi :
Zebra ispinozlarının birincil besleme programını bitkiler ve tohumlar oluşturur. Doğal ortamlarında tohumcul bitkilerin yaş ve kuru tohumları ile beslenirler. Üreme dönemlerinde daha sık olmak üzere böcekler, kurtlar ve larvalar da diyetlerinde önem teşkil eder. Kafes ortamında ise neredeyse her şeyi yiyebilen canlılardır. En sevdikleri tohum akdarı olmak üzere her türlü tohum temelli yemi, yumurta mamasını, canlı yem türevlerini, taze meyve ve sebzeleri severek ve iştahla yerler.
Davranışları :
Zebra ispinozları küçük boyutlarına rağmen hayatları boyunca çok aktif canlılardır. Metabolizmaları diğer kafes türlerine göre kat be kat hızlıdır. Üremek için varolmuş canlılardır, hayatlarındaki tek amaçları budur. Yapıları gereği uysal bir türdür, diğer uysal türler ile uyum içerisinde yaşayabilir. Erkek ve dişi kuşların kısa ve yüksek frekanslı ötüşleri vardır, bu yüzden ev ortamında beslenen kuşlar zaman zaman rahatsızlık yaratabilir. Doğada da koloniler halinde yaşadıkları için toplu barındırılmaları psikolojileri ve uyum süreçleri için faydalı olacaktır keza zaman zaman sürü psikolojisi ile hareket ederler.
Üremesi :
Daha önce bahsettiğimiz gibi zebra ispinozları üremek gayesi ile yaşarlar. Kafes ortamında her mevsimde her koşul altında üreyebilirler. Üreme döneminde erkek kuşlar seri bir şekilde öterek dişi kuşlara kur yaparlar. Doğal ortamda çam ağaçlarına, ağaç kovuklarına, kaya aralıklarına, ev çatılarına, otlakların içerisine vb. her türlü alana yuvalayabilirler. Kafes ortamında ise yuvalık seçmezler, hatta kafes tabanına yumurtlayıp yavrularını büyüten kuşlara da pekala rastlanır. Dişi kuşlar ortalama 4-5 tane olmak üzere 2-7 arası yumurta yaparlar. Diğer egzotik türlere göre hayli iyi ebeveynlerdir, yavrularını kendileri büyütebilirler. Yavrular ortalama 12-15 gün arasında yumurtadan çıkarlar. Yumurtadan çıkan yavru kuşlar da 17-18 güm içerisinde tüylenmeye başlar, 36-50 gün arasında da bağımsızlığına kavuşurlar.
Mutasyonları :
Zebra ispinozları kafes türleri arasında belki de en çok mutasyona uğramış kuşlardır. Bugüne kadar 400'ün üzerinde renk mutasyonu ve mutasyon kombinasyonu rapor edilmiştir. Zebra ispinozu mutasyonlarını daha sonraki yazılarımızda detaylı olarak inceleyeceğiz.
Zebra ispinozlarında verimli üretim isteniyorsa salma üretim tercih edilmelidir lakin renk mutasyonları üzerine yoğunlaşılmak isteniyorsa kuşlar mutlaka çiftler halinde ve bağımsız kafeslerde barındırılmalıdır. Sıcaklık ve nem şartları sağlandığı müddete her mevsim üreyebilirler, kafes ortamında belirli bir üreme sezonları yoktur. Üreme içgüdüleri yüksek kuşlar olduğu için yuvalama şartları sağlandığı müddetçe sürekli üremek isteyeceklerdir. Hatta fazla kızışan kuşlar yavrularını daha büyütmeden tekrar yumurtlamaya başlayabilir. Kuşların sağlık ve kondisyonu için mutlaka yuvalıklar sökülerek dinlendirme periyodu takip edilmelidir.
Bu yazımızda zebra ispinozlarından temel hatları ile bahsettik. Mutasyon bilgisi, bakımı, üretimi, hastalıkları, beslenmesi ve barındırılması gibi bilumum konulara ilerleyen zamanlarda ayrıntılı olarak farklı başlıklar altında değinilecektir.
Batuhan Özbay
Yorumlar
Yorum Gönder